Praktijkvoorbeeld tienerschool

Leren op tienermaat

De overgang van het zesde leerjaar naar het eerste middelbaar was voor mijn zoon echt een enorm grote stap. De knusse klas en lieve juf ruilen voor een groot gebouw en 12 verschillende leerkrachten maakte hem onzeker.
moeder van een 13-jarige zoon

Wat

De Tienerschool is een nieuw onderwijsconcept op maat van jonge tieners dat op 1 september 2018 van start gaat. Ze brengt leerlingen van de derde graad lager onderwijs en de eerste graad secundair samen en wil zorgen voor een zachte overgang van lager naar secundair onderwijs. In feite kiest men voor het beste van twee werelden: de didactische veelzijdigheid en de brede zorg voor leerlingen in de basisschool wordt gecombineerd met de vakexpertise van het secundair onderwijs.

Een schooldag bestaat uit drie verschillende onderdelen. Het kerncurriculum omvat de belangrijkste basisvakken. In het thematisch curriculum komen verschillende vakken samen: leerlingen kijken naar thema’s vanuit verschillende invalshoeken. Het persoonlijk curriculum ziet er voor elke leerling anders uit, met ruimte voor keuzeworkshops, verdieping en remediëring.

Leerlingen hebben een mentor die hen tijdens hun traject begeleidt. Tweewekelijks hebben zij een feedbackgesprek waarin de leervooruitgang en het welbevinden van de leerling centraal staan.

Waarom

Cijfers tonen aan dat de overgang van basis naar secundair voor heel wat kinderen problematisch verloopt. Ze komen niet altijd op de juiste plek terecht in het secundair onderwijs, waardoor ze vaak vroegtijdig afhaken. De Tienerschool zet extra in op talenten en interesses van leerlingen, zodat ze op basis hiervan een gefundeerde studiekeuze kunnen maken. Persoonlijke begeleiding en groei naar meer zelfstandigheid staan centraal.

Wie

Het initiatief ging uit van enkele schoolbesturen binnen dezelfde vzw. Zij stelden een brede ontwikkelgroep samen om het concept van de Tienerschool vorm te geven. In deze ontwikkelgroep zaten leerkrachten van de betrokken scholen, medewerkers van de pedagogische begeleidingsdienst, het onderwijscentrum Brussel, Schoolmakers, Odisee hogeschool, VUB en studenten. De subsidiërende overheid volgde de ontwikkelingen op via een stuurgroep.

Het proces startte met een onderzoeksfase (bezoek aan binnen- en buitenlandse inspirerende voorbeelden, interviews en lectuur), wat resulteerde in een Blauwdruk voor een Brusselse Tienerschool. Vervolgens stippelde de ontwikkelgroep schooleigen leerlijnen uit, aansluitend bij bestaande en nieuwe leerplannen. Dit schooljaar krijgt een groep van 12 leraren op maandagvoormiddag een doorgedreven vorming en werken zij samen de nodige thema’s uit.

Succesfactoren

• cocreatie: de Tienerschool is een partnerschool waar zeer veel onderwijsinstanties aan meedenken en -werken. Ze brengt het beste van het bestaande onderwijs samen. Cocreatie staat centraal, met een belangrijk aandeel voor de leerkrachten die het in de praktijk zullen brengen.
• wetenschappelijk onderbouwd: onderwijsonderzoek heeft intussen al heel wat blootgelegd van wat wel en niet werkt in leerprocessen.
  Deze school gaat daar heel bewust mee aan de slag. De Tienerschool werkt met vier schooleigen leerlijnen (communicatie, talent, zelfsturing en samenwerking), gebaseerd op de inzichten van prof. Jelle Jolles (auteur van ‘Het tienerbrein’).
• tijdsinvestering: het ontwikkelingsproces nam verschillende jaren in beslag. Daarnaast krijgt het lerarenteam een volledig jaar de tijd om zich op maandagvoormiddag in te werken, vorming op maat te krijgen en de nodige voorbereidingen te maken.
• procesbegeleiding: er wordt doordacht gewerkt aan een coherent team. Leerkrachten zullen intensief en op een nieuwe manier samenwerken. Ook dat is een leerproces. Een ervaren procesbegeleider begeleidt stap voor stap de vorming van dit zelfsturende team.
• aangepaste locatie: er wordt een nieuw schoolgebouw gezet, volledig afgestemd op de noden van dit project. De architecten zaten van in de beginfase samen met de ontwikkelgroep. Dat neemt niet weg dat je ook zonder deze infrastructuur aan de slag an met de belangrijkste inzichten van de Tienerschool.

Aandachtspunten

• Het innovatieve karakter van de school spreekt mogelijk vooral ouders uit de middenklasse aan die op zoek zijn naar een vernieuwend schoolconcept. De school zal actief moeten inzetten op het aantrekken van een divers publiek.
• Indien de Tienerschool een bovenbouw krijgt, bestaat de kans dat leerlingen en ouders een keuze maken in functie van het aanbod in de bovenbouw. Hierdoor bestaat het gevaar dat de studie- en schoolkeuze wordt vervroegd naar 10 jaar, in plaats van ze te verlaten naar 14 jaar.