Ouders betrekken bij studie- en schoolkeuze

Als basisschool en leerkracht moet je het studiekeuzeproces in handen nemen en in goede banen leiden, maar het laatste woord ligt bij de ouders. De begeleiding en ondersteuning die je biedt is wel cruciaal. Zo is namelijk niet elke ouder even goed op de hoogte van het Vlaams onderwijssysteem en haar complexe structuur. Daarenboven kunnen ze niet allemaal een correcte inschatting maken van hun keuze en de impact die het teweegbrengt. Als leerkracht vervullen jullie dus een cruciale rol en hebben jullie als taak om alle opties te verduidelijken en een goede afspiegeling te vinden bij het profiel van elke leerling. Door het initiatief te nemen om het onderwerp ter sprake te brengen, correctie informatie te geven en een respectvolle dialoog op te starten over de toekomst van hun kind, geef je de ouders de middelen in handen om een goede keuze te maken.

Dit tweede thema valt uiteen in drie onderdelen die het belang om ouders te betrekken bij de studie- en schoolkeuzeproces bespreken. In de mindmap rechts kun je opnieuw makkelijk alle tools raadplegen die van belang zijn binnen elk subonderdeel. Deze worden doorheen de korte samenvatting per onderdeel ook nog eens aangehaald. Tot slot formuleren we nog de valkuilen die binnen dit thema aanwezig zijn en waarop jij als leerkracht het best let.

Beperkte maar belangrijke invloed

Ouders betrekken bij het keuzeproces is een belangrijk onderdeel van een beleid inzake ouderbetrokkenheid en partnerschap. Zij nemen namelijk de eindbeslissing in het studie- en schoolkeuzeproces, maar als leerkracht kan je die eindkeuze beïnvloeden door hen tijdig, helder en op een ondersteunende manier te begeleiden. Of ze het advies van jou of de school opvolgen en navragen, hangt wel af van het al dan niet aanwezige partnerschapsbeleid.
In je begeleidingsrol is het dus belangrijk om heldere informatie te geven en duidelijke afspraken te maken omtrent ieders verwachtingen en rol(len). Ouders weten soms niet wat te verwachten van scholen mede omdat leerkrachten ze niet stelselmatig genoeg van informatie voorzien. Dit is zeker zo bij ouders die minder vertrouwd zijn met het Vlaamse onderwijssysteem of indien ze er negatieve ervaringen mee hebben, wat kan leiden tot wantrouwen. Kortom, de focus ligt dus best niet te sterk op een juist advies, maar eerder op een verhelderend proces.
Maak ouders er tot slot op attent dat de uiteindelijke studiekeuze pas in de tweede graad van het secundair plaatsvindt en dat heel wat scholen hun aanbod aan keuzegedeeltes in de eerste graad daarop afstemmen alsook een brede graad aanbieden waarbij leerlingen nog volop kunnen proeven van heel diverse opties.
In je begeleidingsrol kan je de volgende tools hanteren wanneer je ouders betrekt in het studie- en schoolkeuzeproces:

Infografiek: Dit document kan je gebruiken om de structuur van het secundair onderwijs en mogelijke studieopties te verduidelijken aan de ouders.
Tijdlijn De tijdlijn kan ingezet worden als houvast om ieder zijn verwachten en rollen te hierop te concretiseren.

Geen standaardaanpak maar maatwerk

In vele basisscholen behoort een infomoment voor ouders over de structuur van het secundair onderwijs tot het standaardpakket. Echter, een standaardaanpak voor alle ouders werkt niet. Er is namelijk net zoveel diversiteit aanwezig binnen de groep ouders als er tussen leerlingen en leerkrachten is. Er kan bijvoorbeeld veel ruis zitten op de informatie wanneer de thuistaal niet gelijk is aan de schooltaal.

Het voorzien van een gedifferentieerde aanpak, m.a.w. een aanpak op maat, is dus cruciaal, zodat je als leerkracht alle ouders kunt bereiken en de wederzijdse verwachtingen goed op elkaar kunt afstemmen. Zoek bijgevolg als leerkracht naar mogelijke ingangen die je gemeenschappelijk hebt geef hun individueel advies op maat van hun kind. Neem zeker specifieke vragen van ouders ernstig en ga samen met hen na wat er achter hun vraag schuil gaat, zonder dat je zelf te snel advies of voortvarende antwoorden geeft. Wacht dus niet tot ze zelf initiatief nemen, maar spoor hen actief aan om zelf bepaalde vragen over het keuzeproces te stellen.

Bij dit onderdeel kan de volgende tool een meerwaarde zijn:

Infofolder: Deze folder kan je aan ouders meegeven en biedt hen meer info over hoe ze zelf hun kind kunnen begeleiden in het keuzeproces.

Geen momentopname maar een proces

Je legt als leerkracht samen met je leerlingen een lange weg af om het studie- en schoolkeuzeproces vorm te geven; gaande van leerlingen zichzelf beter laten leren kennen, de juiste informatie over studierichtingen verzamelen tot zicht krijgen op scholen in de buurt. Net als leerlingen hebben ook ouders de tijd nodig om deze facetten te doorlopen.

Ouders correct en tijdig informeren is dus belangrijk. Neem hierbij als leerkracht je begeleidingsrol op en ondersteun hen in de zoektocht naar de juiste school voor hun kind.
Betrek hen verder op een actieve manier bij activiteiten die je met leerlingen onderneemt rond studie- en schoolkeuze, bijvoorbeeld bij schoolbezoeken of door hen uit te nodigen om te spreken over hun beroep in de klas. Op die manier versterk je de betrokkenheid en het vertrouwen, doordat ze zien dat je als leerkracht en school erg begaan bent met de toekomst van hun kind(eren). Daarenboven kunnen ouders via deze werkwijze hun beeld over het secundair onderwijs bijstellen. Het helpt hen immers inzien dat niet alleen ’hoog mikken’ van belang is, maar dat het draait om een toekomstoptie die aansluit bij de mogelijkheden en kwaliteiten van hun kind.

Daarbij is het ook belangrijk om bij de ouders stap voor stap te werk te gaan en een lang traject uit te stippelen. Door slechts één infomoment over alle opties te organiseren kan je hen niet alle mogelijke valkuilen in het secundair onderwijs bijbrengen. Organiseer dus meerdere infomomenten en laat hierbij belangrijke zaken regelmatig terugkomen.

De volgend tools kunnen binnen dit onderdeel voor jou een meerwaarde betekenen:

Helpdeskfunctie: Dit document kan je als leerkracht en team hanteren om op zoek te gaan naar concrete informatie over vragen die ouders en leerlingen hebben over het secundair onderwijs.
Screeningtool: Het keuzeproces is het werk van het werk van het hele schoolteam. Met deze tool kun je in kaart brengen in welke mate jouw schoolteam betrokken is bij de onderwijsloopbaanbegeleiding van de leerlingen.

Valkuilen

Om allerlei redenen is het niet altijd makkelijk om ouders bij het keuzeproces te betrekken. Soms wordt het adviesgeven uit de weg gegaan. Dit geldt zeker in situaties waarin de relatie tussen de ouders en school vertroebeld is (geraakt). Verder kunnen er ook andere problemen opduiken met het advies: het advies komt te laat, is te vaag geformuleerd of speelt niet in op de gestelde vragen en noden van de ouders. Nog meer informatie over de valkuilen kun je hier vinden en nalezen.